Topnik, inaczej odtleniacz, jest substancją, która ułatwia lutowanie miękkie i twarde, a działa na zasadzie oczyszczania łączonych metali. Do najbardziej znanych i stosowanych topników należą:
- chlorek amonu: służy do lutowania lutem cynowo-ołowiowym
- boraks: przeznaczony do lutowania twardego metali żelaznych
- kwas solny lub chlorek cynku: wykorzystywane do lutowania powłok ocynkowanych.
Odtleniacz pełni następujące funkcje:
- z powierzchni lutowanego surowca usuwa tlenki i inne zanieczyszczenia
- zapobiega powstawaniu nowych tlenków w trakcie procesu lutowania poprzez odcięcie kontaktu z powietrzem
- ułatwia topnienie a także zwiększa płynność lutowania
- zwiększa zwilżalność lutu.
Po lutowaniu na powierzchni materiału mogą pozostać resztki topnika, który należy usunąć, aby nie doszło do korozji lutowanego materiału. W przypadku zastosowania topnika kalafonia nie zachodzi zjawisko korozji. Kalafonia używana jest do lutowania miękkiego, a naturalnym jej składnikiem jest kwas abietynowy. Kwas ten po lutowaniu zostaje „uwiązany” w topniku i tym samym nie ma bezpośredniego kontaktu z lutem, co zapobiega pojawieniu się korozji.
Lut, inaczej spoiwo lutownicze, to metal lub stop metali, który pełni funkcję wypełnienia spoiny. Posiada temperaturę topnienia dużo niższą niż temperatura lutowanych materiałów. Luty dzielimy na:
- luty miękkie pracujące w zakresie 170–325 °C
- luty twarde topiące się powyżej 450 °C.
Najczęściej spoiwo lutownicze produkowane jest w formie lasek, drutu pełnego lub drutu z kanałem wypełnionych topnikiem. W chwili obecnej używa się lutów miękkich bezołowiowych, które składają się z miedzi, bizmutu, srebra i antymonu. Posiadają temperaturę topnienia 210–220 °C. Natomiast luty twarde składają się ze stopów na osnowie srebra i miedzi.
Lutowanie najbardziej wykorzystywane jest w elektronice i jubilerstwie.