Co to jest topnik i lut?

Topnik, inaczej odtleniacz, jest substancją, która ułatwia lutowanie miękkie i twarde, a działa na zasadzie oczyszczania łączonych metali. Do najbardziej znanych i stosowanych topników należą:

  • chlorek amonu: służy do lutowania lutem cynowo-ołowiowym
  • boraks: przeznaczony do lutowania twardego metali żelaznych
  • kwas solny lub chlorek cynku: wykorzystywane do lutowania powłok ocynkowanych.

Odtleniacz pełni następujące funkcje:

  • z powierzchni lutowanego surowca usuwa tlenki i inne zanieczyszczenia
  • zapobiega powstawaniu nowych tlenków w trakcie procesu lutowania poprzez odcięcie kontaktu z powietrzem
  • ułatwia topnienie a także zwiększa płynność lutowania
  • zwiększa zwilżalność lutu.

Po lutowaniu na powierzchni materiału mogą pozostać resztki topnika, który należy usunąć, aby nie doszło do korozji lutowanego materiału. W przypadku zastosowania topnika kalafonia nie zachodzi zjawisko korozji. Kalafonia używana jest do lutowania miękkiego, a naturalnym jej składnikiem jest kwas abietynowy. Kwas ten po lutowaniu zostaje „uwiązany” w topniku i tym samym nie ma bezpośredniego kontaktu z lutem, co zapobiega pojawieniu się korozji.

Lut, inaczej spoiwo lutownicze, to metal lub stop metali, który pełni funkcję wypełnienia spoiny. Posiada temperaturę topnienia dużo niższą niż temperatura lutowanych materiałów. Luty dzielimy na:

  • luty miękkie pracujące w zakresie 170–325 °C
  • luty twarde topiące się powyżej 450 °C.

Najczęściej spoiwo lutownicze produkowane jest w formie lasek, drutu pełnego lub drutu z kanałem wypełnionych topnikiem. W chwili obecnej używa się lutów miękkich bezołowiowych, które składają się z miedzi, bizmutu, srebra i antymonu. Posiadają temperaturę topnienia 210–220 °C. Natomiast luty twarde składają się ze stopów na osnowie srebra i miedzi.

Lutowanie najbardziej wykorzystywane jest w elektronice i jubilerstwie.

Podobne artykuły